داستان نویسی پیشرفته جلد 8نویسنده: ابوالفضل درخشنده

برای شکل‌گیری هر داستانی باید حجمی از داده‌ها در قالب واژگان و جملات به مخاطب عرضه شود؛ اما آیا خواندن این‌همه اطلاعات منجر به کسل‌شدن مخاطب و جداشدن او از فضای داستان نمی‌شود؟! پاسخ: «خیر»؛ اما این پاسخ منفی، مشروط است! جواب کامل‌تر: خیر، به‌شرطی که نویسنده سرعت مناسب داستانی را رعایت کند.

«ریتم در داستان به معنای انتخاب درست کلمات جهت انتقال مفاهیم داستانی است، به‌گونه‌ای که خواننده با کمترین کلمات، بهترین اطلاعات را دریافت کند. بهترین اطلاعات باید منجر به ایجاد تصویر ذهنی، ایجاد طنین و لحن بیان کلمه توسط شخصیت‌های داستان و در نهایت، پیشبرندگی و احساس‌برانگیزی بیشتر داستان شود» (درخشنده، چ۱، ص۱۲).

یعنی برای‌اینکه خواننده داستان را نیمه رها نکند باید تمام اطلاعات را به‌سرعت به او بدهیم و او را اغنا کنیم؟! نه؛ چون این کار فرصت تحلیل اطلاعات را از مخاطب می‌گیرد و او را سردرگم می‌کند.

پس یعنی اطلاعات را به‌کندی برای مخاطب آشکار کنیم تا آن‌ها را در زمانی مقتضی تجزیه‌وتحلیل کند؟! بازهم نه! زیرا تأخیر در دریافت اطلاعات داستانی می‌تواند باعث کسل‌شدن خواننده و کنارگذاشتن ادامۀ داستان شود. بنابراین باید دید با چه شیوه‌ای می‌توانیم هم اطلاعات را به‌موقع به ذهن مخاطب تزریق کنیم و هم او را تا انتهای داستان، با ماجرا همراه سازیم!

در جلد هشتم آموزش داستان‌نویسی پیشرفته، برای اولین‌بار عنوان سرعت «مناسب» داستانی مطرح شده است؛ یعنی سرعتی که به‌موقع تند می‌شود و به‌جا هم کُند! در این کتاب، با ۱۹ روش مختلف برای این کار آشنا می‌شویم تا بتوانیم با دستی بازتر به ریتم داستانمان اوج و فرود بدهیم. به صورت کلی در این کتاب (روش های ایجاد سرعت مناسب انتقال اطلاعات در داستان (ریتم یا ضرب آهنگ)) بیان می شود.

آشناترین شیوه (البته ظاهراً): تشبیه، استعاره، کنایه، تناقض و … . حتماً شما هم با این آرایه‌های ادبی آشنا هستید؛ اما مطمئناً تا امروز فقط به‌عنوان زیباکننده‌های متن ادبی در ذهنتان جا داشتند. پس از خواندن جلد هشتم، نظرتان دربارۀ این اصطلاحات هم عوض خواهد شد و آن‌ها را از زوایایی دیگری نیز خواهید دید.

«شناخت نویسنده از آرایه‌های ادبی باعث می‌شود تا متناسب با شخصیت‌پردازیِ صورت‌گرفته، بهتر بتواند نحوۀ استفاده از کلمات را مدیریت کند» (درخشنده، چ۱، ص۱۳۲).

همۀ تکنیک‌ها را به‌درستی به‌کار برده‌اید و سرعت داستانی متناسب را هم در نظر گرفته‌اید؟! یک بار دیگر نوشته‌تان را بخوانید. فکر می‌کنید داستان است؟! اگر با جلد نهم داستان‌نویسی همراه شوید، شاید به داستان‌بودن آفریده‌تان شک کنید! چرا؟!